Hajja Salesjana January-March 2020

f’iΩjed dettall: • Il-missier hu inqas anzjuΩ mill-omm, inqas nervuΩ, inqas protettiv. • Il-missier jilg˙ab b’mod maskili , l-omm b’mod femminili. Ìeneralment l-omm titkellem b’le˙en kalm mat-tarbija tag˙ha, bilqieg˙da; t˙abbat il-puΩati biex iddoqqilha, jew tilg˙ab noli mag˙ha. Il-missier, mill-banda l-o˙ra, jaqbdu f’dirg˙ajh, itellag˙lu g˙ajnejh viçin ma’tieg˙u, i˙ares lejh u jiççajta mieg˙u, imbag˙ad jitilqu fl-arja, biex dritt jaqbdu lura bejn dirg˙ajh jew fuq spallejh u ji©ri biç- çkejken sa jtir bil-fer˙, dejjem bla ma jitilqu minn ta˙t g˙ajnejh! • Il-missier jag˙ti inqas kas tat-tbajja’. • Il-missier, normalment, jinkwieta inqas g˙as- sa˙˙a tal-iben. Bil-kontra, hemm ommijiet li mal-ewwel tqa˙qi˙a, di©à jibdew jarawh fil-qabar. • Il-missier g˙andu xe˙ta ji©bed lejh iktar mill-omm. EΩempju minn elf. Margherita, bint il- kittieb kbir Beppe Fenoglio (1922- 1963), kienet kburija b’missierha. Kienet tg˙id: “Missieri hu r-ra©uni li biha jiena mkabbra. Missieri hu l-eroj tieg˙i!”. • Il-missier hu iΩjed skjett, iΩjed dirett mill-omm. Din ˙a©a li, b’mod speçjali l-adolexxenti, tog˙©obhom. • Differenza tal-a˙˙ar tal-im©iba ‘stil maskili’: il-missier iΩomm lil ibnu f’dirg˙ajh b’mod g˙al kollox tieg˙u. Waqt li l-omm trossu mag˙ha, il-missier jaqbdu dritt f’dirg˙ajh, qisu kien xi biçça ˙obΩa Naplitana! Din mhix ˙a©a Ωg˙ira, jg˙idulna l-psikologi: il-©est g˙andu sinifikat çar pedago©iku: waqt li l-omm donnha trid tag˙mel lil binha tag˙ha, il-missier jg˙inu jinqata’ minnu, jift˙u g˙ad-dinja, jimbuttah ’il fuq. Jekk dak li g˙idna hu minnu, jekk içça˙˙ad tifel milli jintera©ixxi maΩ-Ωew© modi kif ikun bniedem, tkun qed tisirqu: tkun qed te˙odlu l-kundizzjonijiet essenzjali biex jinbena fi bniedem suççess, armonjuΩ u totali. Hawn forsi ssib min jo©©ezzjona: xi provi xjentifiçi jwassluna biex ni©©ustifikaw dak li g˙idna b’mod hekk qawwi u deçiΩ? Din it-tip ta’ edukazzjoni g˙andha storja li g˙adha qasira wisq biex nistg˙u naslu g˙al konkluΩjonijiet g˙al kollox çerti. B’dan ma jfissirx li m’g˙andniex inΩommu dejjem quddiem g˙ajnejna l- Prinçipju tal- prevenzjoni , li skontu qatt mhu leçitu nilag˙bu b’riskju g˙al ˙addie˙or, fuq kollox meta g˙andna realtajiet delikati b˙al din: il- formazzjoni ta’ persuna umana. TATNI L-ÓAJJA DARBTEJN Lill-omm dejjem sa nsibuha hemm g˙alina meta jkollna bΩonnha. Tg˙in, tipprote©i, tisma’, tag˙ti parir u tie˙u ˙siebna, kemm fiΩikament u kemm moralment. Tag˙mel mezz li l-familja tag˙ha tkunu ma˙buba 24 sieg˙a kuljum, sebat ijiem fil-©img˙a, 52 ©img˙a fis-sena. Tal-inqas jien hekk niftakarha lil ommi fil-ftit snin prezzjuΩi li kelli x-xorti li nqatta’ mag˙ha. Imma l-ebda kliem ma jista’ jfisser is-sagrifiççju li g˙amlet, imqanqla mill-im˙abba kbira li kellha g˙alija li kont l-iΩg˙ar fost uliedha. ‘Kelli dsatax-il sena u kienu se je˙duni f’kamp tal-konçentrament flimkien ma’ bosta Lhud o˙ra. Kienet ˙a©a çara li konna se mmutu. Óabta u sabta ommi resqet quddiem u bidlet postha ma’ tieg˙i. Anki jekk qed nitkellmu fuq ˙amsin sena ilu, ma ninsa qatt l-a˙˙ar kelmiet tag˙ha u l-˙arsa ta’ tislima tag˙ha: “G˙ext biΩΩejjed. Int fadallek x’tg˙ix g˙ax g˙adek Ωg˙ir wisq”, qaltli. Óafna tfal jitwieldu darba biss. Jien ing˙atajt il-˙ajja darbtejn, mill-istess omm.’ - Joseph C. Rosenbaum 17 H AJJA S ALESJANA Ritratt: Sai De Silva from www.unsplash.com