Hajja Salesjana November December 2016

8 ikunu mnikktin. Skont proverbju g˙aqli, “L-g˙asfur tal-bejt fis-sakra jtieg˙em qarsa ankè ç-çirasa!” d. Le g˙at-talbiet kontinwi – “Tixtrihuli?”, “Irridu dan!”, “Ag˙tini dik!”... f’waqt minnhom hu me˙tie© li wie˙ed jg˙id, ‘le!’. “G˙andek biΩΩejjed! M’g˙andekx bΩonnu! G˙al xejn ˙a toqg˙od titlobni! Dak wisq. Dan ma te˙ti©ux!”... dan hu kliem g˙aqli. Kliem li j˙alli l-©id. Kliem li jiffurmaw persuna ta’ sinsla anke meta l-˙ajja tkun iebsa. Çar u tond Issa nistg˙u ng˙idu li wara tant pedago©ija permissiva, kul˙add qed jasal biex jammetti li l-‘le’ huma prezzjuΩi u importanti fl-edukazzjoni tat-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙. Jekk jisparixxu, inkwiet kbir isegwi. Il-‘le’ jippermettu li wie˙ed jikber, tistqarr il-psikologa Maria Luigia Pace. “Tifel imdorri g˙ar-regoli hu tifel, Ωag˙Ωug˙, iktar kapaçi jaffronta d-diffikultajiet,” jassigurana l-psikjatra Giovanni Bollea. Mill-banda l-o˙ra, tifel mer˙i g˙al ri˙u biex jag˙mel li jrid u li jog˙©bu, jispiçça biex isir “inkonvenjent g˙al ta’ madwaru, adult instabbli, xi ˙add nevrotiku u li j©ib ru˙u b’ mod infantili.” (Silvio Sanchioni, social worker); “Tifel li mhux imdorri sa mill-bidu ta’ ˙ajtu biex jillimita lilu nnifsu, jista’ jipiçça biex isir tirann çkejken” (Renata Rizzitelli, psikologa). X’ irridu iktar biex nikkonvinçu lilna nfusna li l-‘le’ hija wa˙da mill-kolonni me˙tie©a biex wie˙ed jikber sew, b˙alma fuq kollox huma l-‘iva’ li fuqhom nitkellmu fil-˙ar©a li jmiss? Kwotazzjonijiet tal-awtur - “Ìenitur jrid ikun kapaçi jg˙id ‘le’ lil ibnu jekk i˙obbu, inkella b’ dawk il-kummenti ta’ ‘U g˙amel li trid!’ ikun qed jirriskja li jeqred l-antikorpi psikolo©içi me˙tie©a biex wie˙ed jikber sew. Ir-regoli, dawk il-‘le’ huma b˙al dawk il-bankini fit-toroq li jg˙inu lil kull min jinsab fit-triq. Ma jistg˙ux ma jkunux hemm. Huwa bla sens meta ssib xi ©enituri li jag˙mlu lil uliedhom il-˙bieb tag˙hom. Missier irid ikun missier, u daqstant ie˙or omm; hu di©a diffiçli li wie˙ed jag˙milha ta’ ©enitur, issa se nzefnu wkoll fin- nofs li jridu jkunu wkoll ˙bieb, biex in˙awdu aktar il-borma?” (Paolo Crepet, psikjatra). -“Kuntent li ma kontx imfissed. Inqis li hija tra©edja li wie˙ed ikollu privile©©i waqt it- tfulija. It-tfulija tieg˙i kienet iebsa, ma kontx naf x’ inhu ©id, u nag˙raf li l-fatt li wie˙ed jitwieled f’ çertu faqar hu l-a˙jar li wie˙ed jista’ joffri lil tifel/tifla li qed jikbru” (Carlo Rubbia, premju nobel fil-FiΩika, 1984) “Fil-˙e©©a li wie˙ed iwitti t-triq lil ibnu / bintu, wie˙ed ikun qed jirriskja li jesponih / ha g˙al daqqiet emottivi li spiss, ir-riΩultat a˙˙ari tag˙hom tkun id-dipressjoni.” (Massimo Gramellini, Kittieb)