Hajja Salesjana November December 2016

7 hu t-tifel / tifla li jkunu jriduha hekk: hu / hi je˙tie©u persuna awtorevoli, mhux ˙abib jew xi ˙add li jaqsam il-kamra mieg˙u / mag˙ha. Il-messa©© ta’ ‘le’ meta jing˙ad sew, hu wa˙da mill-iktar espressjonijiet çari ta’ awtorevolezza. 4. Fl-a˙˙ar il-‘le’ jag˙mlu lit-tifel / tifla aktar simpatiku / a Tifel jew tifla li jit˙allew jag˙mlu kull ma jog˙©obhom u jfetlilhom, ma jkunux kapaçi jaddattaw erwie˙hom g˙al o˙rajn, jistg˙u jispiççaw biex isiru w©ig˙ ta’ ras g˙ax dejjem jaqilg˙u l-inkwiet, ma jkunux edukati u jsiru qnieΩa˙. Insomma tidher sew il-˙tie©a tal- ‘le’. Importanza li je˙tie© nisfruttawha b’ mod s˙i˙. Il-mod kif tg˙id ‘le’ Biex il-‘le’ t˙alli l-©id, je˙tie© ting˙ad sew, je˙tie© li jkollha çerta karatteristiçi: a. Il-‘le’ ma tridx tkun mg˙ajta – jekk dan ise˙˙, dak li jkun hemm çans li jinterpreta din il- ‘le’ b˙ala reazzjoni bbaΩatha fuq il-burdata tag˙na ta’ dak il-mument u mhux b˙ala deçiΩjoni me˙uda biex xi ˙a©a ma titwettaqx, indipendentament minn kif qed in˙ossuna. b. Trid tkun meqjusa – meta l-‘le’ jing˙adu ta’ spiss wisq, jitilfu l-qawwa tag˙hom b˙alma ji©rilhom il-li©ijiet. G˙aliex per eΩempju fl- Italja l-li©jiet ji©i miksura hekk ta’ spiss? Ra©uni wa˙da minnhom hi g˙ax hemm wisq! Filwaqt li fi Franza u fil-Ìermanja hemm madwar sebat elef, fl-Italja jaqbΩu l-mija u ˙amsin elf! Mill-banda l-o˙ra tajjeb li l-‘le’ tag˙na jkunu meqjusa g˙ax jekk g˙al kull ˙a©a li jitlobna t-tifel jew it-tifla ng˙idu ‘le’, nirriskjaw li niffrustraw il-kreattivita’ tag˙hom u nag˙mluhom i˙ossuhom insiguri. c. Ìustifikat – L-ulied iridu jag˙rfu u jifhmu li l-projbizzjonijiet tag˙na g˙andhom ra©uni valida. Meta ni©©ustifikaw il-‘le’ li ng˙idu, indawlu lil uliedna, norjentawhom a˙jar fuq it-triq tal-iΩvilupp s˙i˙ u ng˙inuhom jikbru a˙jar. Ovvjament ir-ra©uni trid ti©i mifhuma minn uliedna ming˙ajr l-uΩu ta’ ˙afna teknikalitajiet. Liema ‘Le’? Huwa impossibbli li wie˙ed iniΩΩel meta g˙andu jg˙id ‘le’ lil uliedu. Óa nillimitaw ru˙na g˙al erba’ waqtiet li jidhrilna li huma l-aktar me˙tie©a u ur©enti: a. Le g˙all-modi – Fejn hemm miktub li kull tifel / tifla g˙andu jkollhom l-istess basket tal-iskola, jew li fil-Milied g˙andhom jaqilg˙u muntanja ta’ rigali? G˙andu ra©un biex ibig˙ il-psikjatra Fulvio Scaparro meta jtenni b’ mod deçiz g˙al a˙˙ar: “Ìenituri, itg˙allmu mis-salamun li jg˙um kontra l-kurrent! E˙ilsu rwie˙kom milli tikkuppjaw lil o˙rajn". b. Le li toqg˙od isservi – G˙aliex l-ommg˙andha tibqa’ ta˙sel lil iben jew tag˙millu l-lazz taΩ-Ωarbun u l-missier iqaxxarlu t-tuffie˙a? Ftit snin ilu s-soçjologu Francesco Alberoni wassal dan il-messa©©: “Ieqfu vvizzjaw lit- tfal! Jirnexxilhom wa˙edhom!” Kul˙add çapçaplu. U jekk a˙na wkoll naqblu mieg˙u... mhux a˙jar? c. Le g˙all-qalb b˙al ©bejna u g˙all-indul©enza plenarja dejjiema – Iççedi u tag˙ti kollox lil uliedek tkun filfatt qed tittradihom. Wie˙ed ma jistax jg˙ix dejjem b’ geddumu fix-xg˙ir! Li tag˙ti kollox lil uliedek qed t˙ejjihom biex